Warme en koude kleuren

Tijdens de workshops aquarel heb ik het dikwijls over warme en koude kleuren. Het verschil blijkt dikwijls niet duidelijk te zijn voor beginners. Daarom een woordje uitleg.

Warme kleuren, zoals rood, geel en oranje, doen ons denken aan warme dingen, zoals de zon of vuur.
Koude kleuren, zoals blauw, groen en magenta doen ons eerder denken aan koele dingen, zoals water of gras.
Wanneer je primaire kleuren (rood, geel en blauw) met elkaar vergelijkt,is het verschil in warmte duidelijk.

Plaats je 2 verwante kleuren naast elkaar zoals cobaltgroen en sapgroen, dan is het onderscheid soms minder evident voor beginners. Dan moet je kijken naar de ondertoon: heeft het groen een eerder blauwe ondertoon (zoals cobaltgroen), dan heb je te maken met een koude kleur. Heeft het groen daarentegen een gele ondertoon (zoals sapgroen), dan heb je een warme kleur. 

Elke kleur heeft wel warme en koude tinten:
Warm geel: Indiaas geel, diep chroomgeel, Cadmium geel zijn sterke kleuren die neigen naar een warm oranje tint.
Koud geel: citroengeel, titaangeel, aureolin geel zijn geeltinten die een groene ondertoon hebben.

Warm rood: vermiljoen, scarlet lake, pyrol rood, Cadmium rood licht hebben een gele ondertoon
Koud rood: Alizarin Crimson, madder dieprood, Quinadricone Crimson hebben een blauwe ondertoon.

Warm blauw: Ultramarijn, franse ultramarijn, winsor blauw (rode variant) hebben een warme ondertoon.
Koud blauw: Pthalo blauw, Winsor blauw (groene variant), Cerulean blauw hebben een groene ondertoon.

Warm groen: Green Gold, Sap groen hebben een gelige ondertoon
Koud groen: cobalt groen, Phtalo groen hebben een blauwe ondertoon​​

Aan de linkerkant bevinden zich de koude varianten, aan de rechterkant bevinden zich de warme varianten van de kleuren geel, blauw en rood.

Hoe zit het met mengen van kleuren?
Wanneer je kleuren van dezelfde kleurtemperatuur mengt, krijg je een heldere kleur. Je kan bijvoorbeeld een warm geel mengen met een warm rood en dan krijg je een mooi warm oranje.
Warme kleuren springen eruit, terwijl koele kleuren de neiging hebben om op de achtergrond te blijven.
Dit is de reden waarom je in een compositie koele kleuren neemt voor delen die in de schaduw liggen.
Een beeld dat zowel koude als warme kleuren bevat krijgt meer contrast en diepte. 
 ​

Links hebben we Lemon Yellow (koele kleur gemengd met een koel blauw (Cerulean blauw) links en een warmer blauw (Cerulean red shade) rechts. Aan de rechterkant hebben we een warm blauw (Winsor blue red shade) gemengd met een koel geel (Lemon yellow) links en met een warm geel (Cadmium yellow) rechts.

Het warme blauw en koele rood liggen in dezelfde kwadrant van de kleurencirkel. Wanneer je ze mengt, krijg je een rijk purper.Meng je een warm blauw met een warm rood, krijg je meer aardse tinten.

Dit is maar een summiere uitleg over de warmte van een kleur, maar wil je meer weten over kleuren en hun interacties met elkaar, dan zijn dit interessante boeken om in huis te halen:
Interaction of color - Joseph Albers
Color - Betty Edwards
Making color sing - Jeanne Dobie
Kleurenleer - Johannes Itten